Hành Trình Vị Giác Trong Thế Giới Khứu Giác: Khi Mùi Gợi Vị, Và Trí Nhớ Trở Thành Lưỡi Nếm
Vị giác và Khứu giác – một sự giao thoa kỳ lạ.
Có những khoảnh khắc rất lặng: khi bạn chỉ ngửi một mùi hương, nhưng cảm thấy như vừa nếm được một điều gì đó rất nhẹ. Không có món ăn nào hiện diện, không có ngụm trà nào trên tay – và thế mà vị giác lại thức dậy. Thứ dư vị ấy không rõ ràng, không đậm nét, nhưng để lại một cảm giác man mác – như thể ai đó vừa kể cho bạn nghe một câu chuyện, bằng mùi hương.
Đây không phải là điều hiếm gặp với những người yêu hương. Chúng ta ngày càng quen với khái niệm mùi hương không chỉ thuộc về khứu giác. Nó len lỏi vào trí nhớ, cảm xúc, và đôi khi – cả vị giác. Không theo cách vật lý, mà bằng trí tưởng tượng, bằng ký ức đã từng có, bằng những liên tưởng cá nhân không thể đo đếm.
Vị Giác Tưởng Tượng: Nếm Hương Qua Ký Ức
Vị giác và khứu giác vốn đã có mối liên hệ sinh học rất chặt chẽ. Nhưng sự cộng hưởng giữa hai giác quan này không chỉ dừng ở sinh lý học. Khi khứu giác được dẫn dắt đủ tinh tế, nó có thể khơi dậy một cảm giác rất giống với việc “nếm” – nhưng không qua lưỡi, mà qua trí nhớ.
Chúng ta thường không nhớ được mùi, nhưng lại nhớ những hoàn cảnh gắn với mùi. Và đôi khi, nếu một hương thơm gợi đúng khoảnh khắc từng có vị – một buổi trà chiều, một món ăn tuổi thơ, một căn bếp mùa mưa – thì vị giác tưởng tượng cũng sẽ được đánh thức.
Đó là lúc mùi không còn chỉ để “ngửi”, mà trở thành một loại dư vị. Nhẹ, mảnh, nhưng rất thực.
Từ Cảm Nhận Đơn Tuyến Đến Trải Nghiệm Giao Thoa
Và cũng từ cảm nhận ấy, một trải nghiệm đặc biệt đã diễn ra tại OKU – Regent Phú Quốc vào tháng Tám 2024.
Với tinh thần giao thoa giữa hai thế giới: ẩm thực và mùi hương, Olfactory Omakase là nơi R Parfums cùng đầu bếp Andy Huỳnh kiến tạo nên một hành trình thị – vị – khứu đa tầng. Sáu món ăn được thiết kế riêng cho sáu tầng hương, cùng mạch cảm xúc được dẫn dắt bởi những mùi thơm được phục vụ như một phần của bàn tiệc.
Tại đó, hương không chỉ để ngửi – mà được “dọn lên” như một món ăn. Mỗi nốt hương trở thành một lớp dư vị tưởng tượng, len giữa các chi tiết ẩm thực, khơi gợi cảm giác vừa quen, vừa không thể gọi tên.
Vị giác, khi được đánh thức bằng khứu giác, mở ra một tầng trải nghiệm khác – nơi thực khách không chỉ ăn một món, mà sống lại một điều gì đã từng.
Một Ngụm Ký Ức, Khi Mùi Biết Cách Gợi Vị
Một số tạo hương được cấu trúc để khơi dậy chính cảm giác này. Không phải dòng gourmand ngọt sắc kiểu kẹo bánh, mà là kiểu ngọt ẩn – như nước vo gạo, mía non, vỏ cam, hay hương trà. Những mùi hương này không làm người ta thấy “đói” hay thèm ăn, mà khiến người ta cảm thấy như đang “nếm” lại một ký ức đã quên.
Nostalgic March, một sáng tạo từ R Parfums, là một ví dụ điển hình. Tầng hương của nó không gợi đến bất kỳ món cụ thể nào. Nhưng trong sự kết hợp của hoa bưởi dịu, trà ẩm và mía non thoảng qua, người ta lại bắt gặp một cảm giác như đang nhấp một ngụm trà đầu xuân – nơi vị không rõ, nhưng dư âm thì ngọt, mát và thân quen.
Không ai có thể nói chính xác đó là mùi gì. Nhưng nhiều người lại nhận ra cùng một cảm giác: một thứ gì rất nhẹ từng đi qua cổ họng mình – và giờ quay lại bằng mùi.
Không Chỉ Là Cảm Giác, Mà Là Một Tầng Mỹ Học
Sự đánh thức vị giác bằng khứu giác không phải một thủ thuật. Với những nhà sáng tạo nghiêng về hướng nghệ thuật, đây là một cách để chạm tới những tầng cảm xúc không thể gọi tên. Giống như âm thanh gợi hình ảnh, hay màu sắc khơi dậy cảm xúc – mùi hương có thể mở lối cho vị giác tưởng tượng trở thành một công cụ biểu đạt tinh tế.
Ở đó, khứu giác không còn là trung tâm, mà trở thành cánh cổng để các giác quan khác đi qua. Một loại “đa giác quan chồng lớp” – nơi sự yên tĩnh của không gian, lớp ánh sáng mờ, và một làn hương nhẹ đủ để dựng lại một trải nghiệm hoàn chỉnh: không rõ là ăn, uống, hay chỉ đang nhớ.
Mùi Hương Không Còn Là Một Giác Quan Độc Lập
Khi khứu giác đánh thức vị giác, mùi hương trở nên đầy đặn hơn. Nó không chỉ đi qua mũi, mà thấm vào ký ức, phản xạ trong cơ thể, và khiến những trải nghiệm vốn tưởng đã qua bỗng quay lại bằng một con đường rất khác.
Nostalgic March R Parfums là một trong nhiều ví dụ. Nhưng từ nó, ta hiểu rằng: trong những mùi hương được làm bằng sự lặng thầm, bằng chi tiết, bằng ký ức – luôn có một điều gì đó có thể được “nếm”.
Không qua lưỡi. Mà qua trí nhớ.
