“Khi nhắc đến sự đối lập, chúng ta thường nghĩ phải hoàn toàn thế này, hoặc hoàn toàn thế kia. Nhưng mọi thứ có thật sự đối lập không?”
Trong sự tương phản, thật ra có tương phản không?
Rei Nguyễn, người thực hành điều chế hương thơm và là nhà sáng lập của hai thương hiệu thơm nổi tiếng R Parfums và NOTE – The Scent Lab ở Việt Nam, tự hỏi và đưa ra câu trả lời cho mình: “Tôi nghĩ là không. Tựa như tính âm dương trong văn hóa Á Đông vậy, trong điều này sẽ luôn có điều kia.”
Một nguyên liệu không bao giờ chỉ có một màu. Chẳng hạn, tiêu đen có mùi hương đặc trưng là cay nồng, nhưng thật ra phần mở đầu có lại có chút hương citrus nhẹ nhàng, vậy nên, những nguyên liệu có cùng thành phần citrus như chanh, cam, đều có thể kết hợp được. Tương tự như viên kim cương có nhiều giác mới có thể phản chiếu ánh sáng lấp lánh, một nguyên liệu cũng có rất nhiều khía cạnh và tính cách khác nhau. Một cặp nguyên liệu xem chừng tương phản nhưng khi được nhìn sâu, hiểu rõ từng thành phần, khía cạnh, lại thấy chúng có nhiều nét tương đồng. Công việc của nghệ sĩ điều chế chính là chọn ra những khía cạnh nào có thể đứng cùng nhau một cách mượt mà nhất mà thôi.
“Đối với tôi, nguyên liệu làm hương giống như những người bạn vậy. Cách tốt nhất để hiểu họ là ở bên cạnh đủ lâu. Tương tự, khi tiếp xúc với mùi hương đủ lâu, khi đã dành thời gian đủ nhiều, mình sẽ biết trong kết hợp này, nguyên liệu nào sẽ tỏa sáng tốt nhất, nguyên liệu nào nên cẩn trọng, nguyên liệu nào không được hoài phí và ngược lại, nguyên liệu nào mình phải tham lam”, Rei chia sẻ.
BÊN TRÊN Rei Nguyễn và những “người bạn thơm” (Ảnh: Rei Nguyễn)
Hợp hương từ hai thành phần tương phản
Tạo hương 221B – lấy cảm hứng từ nhân vật Sherlock Holmes, mẫu nhân vật chuyên trừ gian diệt bạo, bảo vệ người cô thế và hành hiệp trượng nghĩa mà Rei luôn yêu thích kể từ khi còn nhỏ, là tạo tác hương giữa những nguyên liệu tương phản mà cô nhớ nhất.
BÊN TRÊN 221B là chai nước hoa của hai mùi hương tương phản – da thuộc và hoa hồng (Ảnh: Rei Nguyễn)
Đối với Rei, Sherlock không chỉ là một thám tử nhanh nhạy, tinh anh, sắc bén và lạnh lùng, mà còn là một kẻ có tính cách thâm trầm lãng mạn – rất giỏi nhạc, chơi violin cừ, ngoài vài khoảnh khắc luộm thuộm khi giấu tàn thuốc dưới đế giày thì cũng có rất nhiều giây phút suy tư đáng để xem là một nghệ sĩ. Vậy nên, cô gọi Sherlock là một “kẻ liều lĩnh mộng mơ”.
Sử dụng hai thành phần là da thuộc và hoa hồng vốn đã rất quen thuộc trong thế giới nước hoa, nhưng Rei tự chọn đề bài thật khó: Làm sao để kết hợp và tạo nên tác phẩm vượt ngoài từng phần bản thể của chính nó? Hãy chọn khía cạnh sạch sẽ và hơi xanh của da thuộc để phác họa hình tượng quý ông người Anh lịch lãm và cuốn hút, đồng thời, dùng khía cạnh mật ngọt sau lên men của hoa hồng, cảm giác đặc quánh, nồng siết sẽ gợi nhớ đến hương vị của whisky. Đó là đáp án mà Rei đã dùng hàng giờ để suy nghĩ trước khi tạo nên 221B, mùi hương được nhiều khách hàng cảm nhận và thốt lên rằng: “Đúng Sherlock Holmes đây rồi!”
Nghệ thuật tạo hương cân bằng, đối với Rei, không có công thức, cũng không thể chỉ ra từng bước rõ ràng.
“Hãy quan sát màu trời trên mặt biển – sáu giờ, chạng vạng; sau đó, một vệt sáng mờ được vẽ trên nền trời; tám giờ, mặt trăng dần sáng tỏ và… đêm, một quả cầu tròn vành vạnh. Lại sang canh một, canh hai, canh ba,… bầu trời sáng dần, mặt trăng mờ đi cho đến đúng chính ngọ, mặt trời rực rỡ. Sự biến chuyển trong một mùi hương đẹp, được làm mượt mà, đối với Rei cũng như vậy. Đó là những dao động rất nhỏ của hàng trăm ngàn nguyên liệu, không dễ nhận biết, vì chúng đã biến chuyển vào nhau thật hài hòa.”
BÊN TRÊN “Giống như viên kim cương có nhiều giác mới có thể phản chiếu ánh sáng lấp lánh, một nguyên liệu cũng có rất nhiều khía cạnh và tính cách khác nhau” (Ảnh: Rei Nguyễn)
Về sự tương phản trong cuộc sống
Rei có thể ngồi cả ngày trong phòng nghiên cứu để điều chế hương. Có người cho rằng cô quá khép kín. Nhưng không. Ở nơi yên tĩnh đó, Rei có những cuộc đối thoại sôi động với các “nhân vật” là nguyên liệu thơm của mình. Việc sắp cho nhân vật nào vào đâu để làm tôn lên vở diễn cuối cùng, đối với Rei, luôn là công việc cần nhiều chăm chút nhưng xứng đáng.
“Quy tắc là không bao giờ có hơn một ngôi sao. Những nhân vật khác sẽ phải lùi lại để nhường chỗ cho sân khấu chính. Bởi vì, không quan tâm mình cho bao nhiêu nguyên liệu vào mùi hương, có thể hai, ba, bốn hoặc một trăm, nhưng mỗi nguyên liệu đều phải luôn có chỗ để tỏa sáng”, Rei cho biết. Giống như nhạc trưởng và dàn nhạc, mỗi thành viên thêm vào sẽ khiến cho nhạc trưởng phải suy nghĩ thêm một phần. Dĩ nhiên, “không có con đường tắt cho điều này; thời gian điều chế hương chỉ có thể được rút ngắn bởi kinh nghiệm”.
Vậy còn trong cuộc sống thì sao? Rei đã từng đối diện và đi qua những sự tương phản, hay mâu thuẫn trong cuộc sống của mình như thế nào?
“Lúc” đó là thời điểm Rei quyết định làm mẹ.
Rei từng tin mình là người khép kín, ít cần không gian bên ngoài nhưng lại cần rất nhiều sự tinh tế và nhẹ nhàng ở không gian bên trong. Không mùi hương, không ánh sáng và đặc biệt, không tiếng ồn trong phòng ngủ. Nhưng một đứa trẻ có thể phá vỡ tất cả quy tắc đó ngay phút một. Hiểu điều đó, Rei đã suy nghĩ rất nhiều trước khi quyết định chào đón một em bé đến với mình – Liệu Rei có còn được là mình khi có con không? Nhưng lăn tăn nào cũng tan biến khi nhìn “sự thật” rành rành ngay trước mắt – một bé trai kháu khỉnh, vui vẻ và yêu sự mát lành của nước cũng nhiều như Rei vậy. Bỗng dưng, cô thấy mình biết cách phải làm gì để giải quyết những “xáo trộn” này.
“Tôi bất ngờ thấy mình sẵn sàng hò hét inh ỏi khi nhìn thấy con lật được lần đầu tiên, và tôi có thể trở thành một bà mẹ ồn ào khi cùng con khám phá những điều mới mẻ khác sau này…”, Rei cho biết.
Sự cân bằng có tồn tại?
Khép lại câu chuyện, tôi hỏi Rei: “Điều gì khiến chị tự hào nhất về công việc của mình, kể cả khi không một ai khác ngoài chị nhìn thấy nó?” – “Tôi nghĩ là sự bền bỉ. 10 năm là một hành trình đi từ cái không thành cái có. Thời điểm bạn bè tôi đi làm, tôi chọn đi học, đối diện với rất nhiều lời can ngăn và sự hoài nghi, nhưng tôi kiên trì tin theo trực giác cho đến khi niềm tin của tôi trở thành những gì mọi người nhìn thấy…”
“Nhưng không phải. Còn điều gì đằng sau đó nữa? Điều gì khiến tôi trở nên bền bỉ kia?” Rei tự hỏi.
Tôi cũng không biết. Và tôi im lặng để nghe câu trả lời.
“… Tôi nghĩ điều khiến tôi tự hào hơn cả… chính là việc… tôi chạm được cảm xúc của mọi người thông qua mùi hương. Khi một người nói với tôi rằng mùi hương này khiến họ sống lại những khoảnh khắc ngày xưa, nó quý giá với tôi hơn hết thảy mọi điều. Bởi chúng ta không tự nhiên có được cảm xúc, càng không dễ tìm lại những hoài niệm đã qua. Nhưng một mùi hương, rất riêng tư và kín đáo, lại có thể làm được điều đó…”
BÊN TRÊN Mỗi chai nước hoa là một lời tâm tình của ký ức (Ảnh: Rei Nguyễn)
Vậy cuối cùng, liệu có sự cân bằng nào không, trong cuộc sống và cả trong nghệ thuật điều chế mùi hương? Rei đáp: “Không có sự cân bằng vĩnh cửu, chỉ có sự cân bằng mang tính thời điểm”. Như vậy, thay vì nói về sự cân bằng giữa những điều đối lập, Rei nói về những điều đối lập vẫn đang hàng ngày tồn tại trong nhau và quá trình biến chuyển hài hòa giữa chúng. Cũng giống như đồ thị hình sin, có chiều lên ắt cũng có chiều xuống, công việc của người nghệ sĩ điều chế hương cũng có phần giống như người biểu diễn xiếc vậy, họ phải tìm lấy sự cân bằng trong từng khoảnh khắc tỏa sáng của mình.
Những mùi hương hoài niệm
Mưa, đối với Rei, như một âm thanh nền khiến cô dịu xuống, dừng lại một chút giữa vòng quay liên hồi của cuộc sống. Chắc cũng vì yêu mưa, nên Rei trầm – thường những người yêu mưa sẽ mang một sắc xanh thăm thẳm, nơi có biển trời ký ức và chứa đựng nhiều vấn vương. Cũng nhờ vậy mà mùi hương Rei tạo ra thường cổ điển và mang dáng hình quá khứ. Một câu chuyện có thể không còn trong trí nhớ, một hình bóng có thể đã nhòe đi nơi đáy mắt, nhưng mùi hương thì vẫn luôn ở lại.
Đôi khi,
chỉ cần mở một nắp chai mùi hương,
cũng đủ để đưa ta về lại sự cân bằng của thời khắc
đã luôn tồn tại như là vĩnh cửu.
BÊN TRÊN Một mùi hương có thể làm sống dậy những ký ức riêng tư đầy hoài niệm (Ảnh: Rei Nguyễn)
Nguồn: Tatler
